Gwenllian ferch Gruffydd, Tywysoges a Rhyfelwraig Deheubarth
by Laurel A. Rockefeller
Ganwyd Gwenllian ferch Gruffydd ap Cynan yng Nghastell Aberffraw ym 1097, wedi’i thynghedu o’r cychwyn i gyflawni pethau mawr. Newidiodd bywyd Gwenllian am byth yn un ar bymtheg oed, gan iddi ddisgyn mewn cariad â’r Tywysog Gruffydd ap Rhys, etifedd gwarchaeedig Rhys ap Tewdwr o Ddeheubarth. Law yn llaw gilydd, ymladdodd ddau o blaid de Cymru a theyrnasu drosti, yn herio Concwest y Normaniaid.